Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta mudane Ahmed Moallim Fiqi,ayaa furay Madasha Qaran ee Ururada Bulshada Rayidka ah iyo Hey’adaha Dowladda ee 2023 isaga oo ka hadlay arrimo badan oo khuseeya iskaashiga ururada bulshada rayidka ah iyo dowladda iyo qorsheyaasha dowladda ee Wasaaradda hormuudka ka tahay ee u baahan iskaashiga.
𝐔𝐠𝐮 𝐡𝐨𝐫𝐫𝐞𝐲𝐧, waxaa uu Wasiirka ka hadlay duruufaha ay soo mareen bulshada rayidka ah, doorkooda iyo ahmiyadda wadashaqeynta.
“Waxaa sharaf iyo guul ii ah inaan kulankaan shirweynaha Qaran ah idinkala soo qeyb galo si aan uga doodno iskaashiga iyo wada shaqeynta muhiimka ah ee u dhaxeeya Ururrada Bulshada Rayidka ah ee Qaranka (CSOs) iyo Dowladda Soomaaliya ee ku aaddan qorshayaasha dowladda oo laxiriira hirgelinta dowlad dhisidda, nabadda iyo dib-u-heshiisiinta, xasilinta, dowladaha hoose, iyo geeddi-socodka dimuqraadiyeynta”.
Wadashaqeyntan ayaa door muhiim ah ka ciyaarta qaabeynta mustaqbalka Soomaaliya iyo kobcinta horumar waara.
Ururada Bulshada Rayida waxa ay la kulmeen duruufo kala duwan sida, colaado, nabadgeylo-xumo, barakac , gaajo iyo quluubta bulshada oo kala durugtey taa oo sabab u noqotey is aaminaad daro cabsi iyo kala shaki saameyey dhamaan qeybaha bulshada iyo dowladnimada. Waxaa dhanka kale socdey dadaalo xoogan oo lama ilaawan ah oo ay hormuud u ahaayen Jilaayayasha aan dowloga aheyn “ ururada maxaliga ah iyo kuwa Bulshada Rayidka “ kuwaa oo door muuqda ka qaatey samata bixinta bulshada intii lagu jirey burburkii colaadihii sokeeye . Hadaba Madashan curdunka ah ee maanta, ee Dowlada iyo Bulshada Rayidka ah waxaa ay caddeyn u tahay niyadda Dowlada soomaaliya oo aan lee leexad iyo ka laba labeyn laheyn wadashaqeynta bulshada rayidka ah” ayaa ka mid ahaa khudbadda Wasiirka.
𝐌𝐮𝐝𝐚𝐧𝐞 Ahmed Moallim Fiqi, Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya oo ka hadlay qorshayaasha dowlada oo ay Wasaaraddu hormuudka u tahay oo u baahan iskaashi iyo wadasheyn dhab ah;
1. Dowladda Soomaaliya waxay aqoonsan tahay isla markaana bogaadineysaa wax-qabadka qiimaha leh ee Ururada Bulshada Rayidka ah ee horumarinta wadajirka bulshada, u doodista xuquuqul insaanka, iyo hubinta in bulshooyinka la haybsooco ay ka mid noqdaan hababka go’aan qaadashada. Ururada Bulshada Rayidka ah ayaa kaalin weyn ka qaata isku xirka dowladda iyo shacabka, kor u qaadida codkooda iyo wax ka qabashada baahiyahooda.
2. 𝐃𝐚𝐰𝐥𝐚𝐝-𝐝𝐡𝐢𝐬𝐢𝐝𝐝𝐚 waa hannaan adag oo dhinacyo badan leh oo u baahan ka-qaybgal firfircoon oo dhammaan dhinacyada ay khusayso. Ururada Bulshada Rayidka ah, iyaga oo guntiga dhiisha iskaga dhigaya, isla markaana si qoto dheer u fahmaya dhaqdhaqaaqyada maxaliga ah, ayaa gacan ka geysan kara taageeridda dedaallada dawladda ee lagu dhisayo haykal dawladeed oo tayo leh sida Golayaasha Dowladaha Hoose iyo Kobcinta tayada xirfadaha iyo aqoonta golaysaasha.
Waxaa xusid mudan dadaaladda dowlad dhisku in daruufo iyo caqabado fara badan laga soo marey kuwa haatan taaganna ay jiiraan kuwa ugaara sidaa aawgeed, xoojinta hay’adaha iyo horumarinta sharciga. Khibraddooda iyo waayo-aragnimadooda gudaha waa hanti qiimo leh oo ku aaddan dadaalkan.
3. 𝐍𝐚𝐛𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐃𝐢𝐛-𝐮-𝐡𝐞𝐬𝐡𝐢𝐢𝐬𝐢𝐢𝐧𝐭𝐚 ayaa ah tiirarka aasaasiga u ah xasiloonida iyo horumarka Soomaaliya. Ururada Bulshada Rayidka ahi waxa ay door muhiim ah ka ciyaareen fududaynta wada hadalka, kobcinta isfahanka, , cadaaldda kumeel gaarka iyo horumarinta nabad ku wada noolaanshaha bulshooyinka kala duwan. Dadaalka hagar la’aanta ah ee ay u galeen xallinta khilaafaadka iyo nabadeynta ayaa gacan ka geystay in si tartiib tartiib ah ay nabad iyo xasillooni ugu soo noqoto gobollada kala duwan ee dalka. Sidaa aawgeed iskaashiga iyo wadasheynta ku aadan Hirgalinta Hannaanka Dhab-u-heshiinta Qaran ee dhawaan wasaaraddu bandhig iyo daah fur ku sameyn doonto ayaa ah ahmiyadaha ugu waaweyn ee iskaashiga iyo xaqiijinta wadasheynta inooga baahan si loo gaaro yoolka Qorshaha oo ah 𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢 𝐇𝐞𝐬𝐡𝐢𝐢𝐬 𝐚𝐡 𝐝𝐮𝐧𝐢𝐝𝐚 𝐋𝐚𝐡𝐞𝐬𝐡𝐢𝐢𝐬 𝐚𝐡 .
4. 𝐃𝐚𝐝𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐱𝐚𝐬𝐢𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚 ayaa muhiim u ah abuurista jawi awood u leh horumarka iyo horumarka. Ururada Bulshada Rayidka ahi waxay safka hore kaga jireen bixinta adeegyada muhiimka ah, sida daryeelka caafimaadka, waxbarashada, iyo taageerada hab-nololeedka, meelaha ay saameeyeen iskahorimaadyada iyo xasillooni-darrada. Sida ay uga go’an tahay in ay horumariyaan nolosha dadka aadka u nugul waa mid ammaan mudan oo la jaanqaadaysa aragtida dowladda ee ah in Soomaaliya ay noqoto mid barwaaqo ah oo loo wada dhan yahay.
5. Sidoo kale waa muhiim in aan qiranno guulaha iyo Natiijooyinka ciidan ee ay dowladdu ka gaartay goobaha cusub ee la xoreeyay khawaarijta. Ciidammadeenna amniga oo kaashanaya ciidamada deegaanka iyo bulshooyinka ku nool deeganada dib u xureynta ka socoto, waxay horumar la taaban karo ka sameeyeen dib u soo celinta dhulkii laga qabsaday kooxaha xagjirka ah. Guulahaas ciidanku waa guulo muhiim ah oo soo maray jidkeena nabad iyo xasilooni waarta. Laakiin waxaan fahamsanahay in guusha dhabta ahi ay, ku jirto horumarka joogtada ah iyo horumarka baaxadda leh ee deegaannadan cusub ee la xoreeyay laga sameynayo, iyadoo la hubinayo in nabadda iyo adeegyada dowlada ay gaarto muwaadin kasta oo ku nool deeganadas.
6. 𝐃𝐚𝐰𝐥𝐚𝐝𝐚𝐡𝐚 𝐡𝐨𝐨𝐬𝐞 waxay door muhiim ah ka ciyaartaa xaqiijinta adeeg bixin wax ku ool ah iyo go’aan qaadasho ka qayb qaadasho oo heer hoose ah. Ururada Bulshada Rayidka ahi waxa ay door ka qaateen xoojinta qaab-dhismeedka maamulka deegaanka, awood-siinta bulshooyinka, iyo horumarinta ka-qaybgalka muwaadiniinta. Wadashaqeynta ay la leeyihiin dowladda ee dadaallada maamul daadejinta ayaa kaalin weyn ka qaatay kobcinta la xisaabtanka iyo maamulka maxalliga ah.
7. Ahmiyada Arintan, wasaaraddu waxay ay dhawaan bilowdey dib-u-eegista Hannaanka Dhisma Dowladaha Hoose ee “Wadajir Framework”, si caqabdaha iyo casharadii laga bartey loo saxo oo loo hormariyo, dib u eegista kadib hannaanku waxa uu sahli doonaa nidaam iskaashi oo ay kuwada shaqeyn karaa Dolwada iyo Ururuada bulsahda rayidka , si loo gaaro yoolka dhismaha dowlada hoose oo adag.
8. 𝐇𝐚𝐧𝐧𝐚𝐚𝐧𝐤𝐚 𝐝𝐢𝐦𝐨𝐪𝐫𝐚𝐚𝐝𝐢𝐲𝐞𝐲𝐧𝐭𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐃𝐨𝐨𝐫𝐚𝐬𝐡𝐨𝐨𝐲𝐢𝐧𝐤𝐚 ayaa lama huraan u ah xaqiijinta matalaadda iyo ka-qaybgalka dhammaan muwaadiniinta si loo qaabeeyo mustaqbalka Soomaaliya. Ururada Bulshada Rayidka ahi waxa ay ahaayeen hormoodka qiyamka dimuqraadiga ah, u ololaynta doorashooyin xor iyo xalaal ah, horumarinta waxbarashada madaniga ah, iyo kor u qaadida ka mid noqoshada siyaasadda.
𝐔𝐠𝐮 𝐝𝐚𝐦𝐛𝐞𝐲𝐧𝐭𝐢𝐢, Mudane Ahmed Moallim Fiqi, Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta waxaa uu bulshada rayidka ah ugu baaqay in ay door muhiim ah ka qaataan;
– Federaleynta
– Hannaanka Doorashooyinka ee Qof iyo Cod ah
– Dhameystirka Dastuurka KMG ah ee JFS
– Awoodaha Hey’adah dowladda
– Maamul bahiinta
Qorshayaashan ku aaddan horumarinta dowladnimo hufan oo isla xisaabtan leh ayaa muhiim u ah dhisidda aasaas dimoqraadiyadeed oo xooggan oo Soomaaliya ka hirgalas.
