Soomaaliya waxaa soo maray halyeeyo ka soo muuqday tartamada Caalamka ka dhaca, kuwaasi oo guulo ka soo hooya fagaarayaasha lagu hardamo, waxaana ka mid ah bilad dahable Cabdi Bile Cabdi waa oradyahan caan ah oo ummada Soomaliyeed aad u jeceshahay wuxuuna Soomali gaarsiyay guul ayna waliged gaarin. wuxuu noqday Somaligii ugu horreeyay ee ku guulaysta oradka aduunka ee 1500 mitir oo ka dhacay magaalada Roma sanadkii 1987 iyo kii ka dhacay Magaalada brussles ee Dalka Biljam-ka kuna guulaystay biladda dahabka.
Cabdi wuxuu kaloo kaalinta seddexaad ka galay oradka adduunka sanadkii 1993 dii oo ku guulaysta kaalinta 3-aad wuxuuna helay bilada naxaasta, wuxuu kaloo Cabdi Bile ka galay ciyaaraha fudud ee afrika kaalinta sedexaad, Halyayga Cabdi Bile waxaa lagu sharfay inuu calanka u sido orodyahanada Somalia u matalayay ciyaaraha olombikada ee london ka dhacay sanadkii 2012. Bile oo ah halyay somalidu si fiican u jeceshahay waxaa uu kunool yahay wadanka maraykanka. Cabdi Bile yaraan tiisii wuxuu ku ordi jirey buurta sayidka oo kutaala magaalada laascaanood, waana halyeey Soomaaliyeed.
Xiriirka Soomaaliyeed ee Olympiga ayaa waxaa la aas-aasay sanadkii 1959-kii, ayay xiriika caalamiga ee ciyaarah olympigu aqoonsadeen sandkii 1972-kii markaas oo ay Soomaaliya u suurta gashay inay isla sanadkaasba markii u horraysay ka soo qeyb gasho ciyaarihii lagu qabanayey magaalada Munich ee dalkii jarmalka galbeed.
Fursadaasi cusub waxay u saamaxday Soomalida inay soo dirsadaan ciyaartooydoodii ciyaaraha fudud kuwoodii u wanaagsanaa, kuwaasi oo laga xusi karo boodaaga Soomaaliyeed ee Cabdulle Nuur Waasuge oo booda bootinta dheer iyo tan sareba. Waasuge waxuu sanadkaasi muujiyey dadaal iyadoo uu bootinta dheer ku boday 7.35m, halka ninka sanadkaasi ku guulaystay billadii dahabka ahayd William Randy ( USA) uu ku buuday 8.24.
Ciyaarihii Munich waxaa aad loo xasuustaa weerarkii ay koox falstiiniyiinta ahi ku qaadeen kooxdii ka socotay Israel 5 sep 1972, halkaas oo ay ku dileen 9 ciyaartooy markii dambena raggii weerarka soo qaaday ay dileen booliska jarmalka, isagoo sanadkii 1973-kii ka qeybgalay ciyaaro ka dhacayay Dalka Nayjeeriya, wuxuuna hantiyay Bilad dahab ah.
Haddaba waxaa iyana baal dahab ah ka galay taariikhda Xulka Qaranka Soomaaliyeed ee 17 jirada oo kaalin wanaagsan ka galay taratankii Kubadda cagta ee Bariga iyo Bartamaha Qaaradda Afrika, kaasi oo lagu qabtay Dalka Burundi, waxaana ciyaartii ugu dambeysay isugu soo baxay Xulalka Soomaaliya iyo Tansaaniya.
Ciyaarta oo ahayd mid aad u xiisa badneyd una dhaxeysay Xulalka 17-jirada ee Soomaaliya iyo Tanzaaniya ayaa lagu soo gabagabeeyay dalka Burundi,waxaana 2-0 guusha ay ku raacday Xulka dalka Tanzaania, taasoo la dhihi karo waxaa ku heer sarreeyay Xulka Soomaaliya, balse waxaa la arkayay dhowr Gool oo ay Xulkeenna dhaliyeen oo uu garsoorku diiday, lama oga sababta loo diiday Goolashaasi.
Ciyaarta waxa ay qeybtii hore ku bilaabatay weerar iyo weerar celis oo ay Soomaaliya ku gacan sarreysay,Daqiiqadihii hore waxaa da’ay Roob oo ku dhowaad 30-daqiiqo sabab u noqday in ciyaarta la hakiyo, Markii la soo laabtay ayaa Xulkeenna Soomaaliya ee 17-sano jirada ay halkoodii ka sii waday beegsigoodii Goolka Xulka Tanzaaniya,waxaana u suurta gashay insy dhaliyaan labo gool,balse uu garsooraha uu ka diiday.
Ciyaartaasi ayaa waxaa daawanayay Mas’uuliyiin ka tirsan Dowladda Soomaaliya oo uu ugu horreeyo Ra’iisal wasaare Ku-xigeenka dalka Mudane Mahdi Maxamed Guuleed(Khadar) iyo Mas’uuliyiin ka socday Xiriirka Kubadda Cagta Soomaaliya iyo Africa.
Xulka Qaranka Soomaaliya matelya ee 17-jirada ayaa waxaa wareegi Sami-finalka kasoo badiyeen Uganda oo ay ku garaaceen 1-0, halka Tanzania ay 2-1 uga soo badisay Kenya. Sidoo kale Xulka da’yarta ee 17-jirada Soomaaliya waxa ay horay uga soo badiyeen xulalka Ethiopia, Kenya, Uganda iyo Burundi oo ay barbarro galeen, iyagoo taratanka Ciyaartooyda Bariga iyo Bartamaha afrika ka galay kaalinta 2-aad, waana markii ugu horreeysay oo ay Soomaaliya gaarto kaalintaasi.
Haddaba sidee loo dhaweeyay?, Ra’iisul wasaaraha Xukuumadda Soomaaliya Mudane Xasan Cali Kheyre ayaa Garoonka Diyaaradaha ee Aadan Cadde ku soo dhaweeyay Ciyaartoyda 17-jirada Dalkeena Soomaaliya oo Guul Taariikhi ah kasoo hoyay Tartankii Cecafa ee lagu qabtay Dalka Burundi.
Mudane Xasan Cali Kheyre oo ay wehliyaan Wasiiro, Xildhibaano iyo Mas’uuliyiin kale ayaa si wanaagsan u soo dhaweeyay Da’yarta Qaranka Soomaaliya, iyadoo Ra’iisul wasaare Kheyre uu ugu hambalyeeyay Ciyaartoydeena guusha ay soo gaareen.
Tartanka Cecafa waxaa ka qeyb galay Siddeed wadan oo kala ah Burundi, Uganda, Kenya, Tanzania, Zanzibar, Ethiopia, Sudan iyo Soomaaliya, waxaana koobka ku guuleystay Dalka Tanzania oo Xulka Qarankeena Ciyaartii Finalka kaga adkaaday 2-0 inkastoo bandhiga iyo awooda ciyaarta ay gacanta ku hayeen Da’yarta dalkeena, waxaana Soomaaliya ay sidaasi ku gashay Kaalinta Labaad, sidaasi daraadeed waxay mudan yihiin Da”yartasi soo hooyay guushaasi taariikhiga ah in loo hambalyeeyo, islmarkaana lagu dhiirigaliyo dadaalka ay muujiyeen iyaga iyo macallinkooda, waxaana dhihi karaa Xulka 17-jirada Soomaaliya waa halyeeyo Qaran.
W.Q:- C/llaahi Ruush
