Ururkii Midiwga Afrika O.A.U oo lagu aasaasey magaalada Adis-Ababa 25 may 1963, Jamhuuriyaddii Soomaaliya waxey kamid aheyd , Aasaasayaashii dhidibada u taagey ururkaan oo ahaa wadamadii koobnaa ee Afrika ee Xilligaan madaxbanaanida heystay.
Aasaasiddii Urukan kadib , Dawladihii Soomaalia Soo marey waxey Door Shariif ah ka Cayaareen Sidii dalalka Afrika ee Gumeysiga ku hoos jirey ay u Hanan lahaayeen Madaxbanaanidooda, waxeyna fagaarayaasha Caalamka si dhiiranaan leh uga Cadeeyeen Xaqa Aaya ka talinta ay dalalka afrika ee la gumeysto u leeyihiin in ay helaan Madax-banaanidooda.
1974tii markii Jamhuuriyadda Soomaalia Qabatey Kursiga madaxtinimada Afrika, waxaa dar dar galey Halganadii Gobanimadoonka ahaa ee Qaaradda ka socdey, waxeyna Soomaalia dalalkii Afrika ee la Gumeysanayey la dhinanac istaagtey Taageero Siyaasadeed , mid Dhaqaale iyo mid Milatari, waxaana Jabhadaha Dalalkaas u Dhaqdhaqaaqayey Qaarkood Tababarro Ciidan lagu Siin jirey Gudaha Soomaaliya.
Sanadkaas Soomaaliya Majaraha u heysey Hogaanka Afrika iyo Sanadkii ku Xigey waxey ahaayeen Labada Sano ee tiradii ugu Badney ee dalal Afrikaan ah ay ka hoos baxeen Heeryadii Gumeysiga, islamarkaana ay Noqdeen dalal ku soo biira walaalahoodii kale ee Afrikaanka ee Xornimada heystey.
Dalalkii Qaaradda Afrika ka Tirsanaa ee soo marey Gumeysiga kiisa ugu arxanka daran waxaa ka mid ahaa dalka Koonfur Afrika, oo Faquuqii Midab takoorka ee Caddaankii tirada yaraa ku hayey Madowgii dalka u badnaa , Taasi oo dunida inteeda badan ay hiil iyo hoo la garab istaageen dadkii Midab takoorka Isir Faquuqa lagu hayey Soomaalia waxey si aan leexleexad u garab istaagtey dadkaas Xaqdarada Gumeysi lagu hayey, waxaana Soomaali la dhinac istaagtey Taageeradii ay u baahneey iyo Xilligii ay u baahnaayeen,waxaana Xusid Mudan in Ciidamo ka tirsan Jabhaddii A.N.C lagu tababari jirey Gudaha Somaliya.Ciidamo Somaali ahna loo diray Gudaha Koonfur Afrika
1994tii koonfur afrika waxey heshey madaxbaanideed, Waxeyna ku soo aadey Xilli ay Somalia bur bur ku jirto,oo Dad badan oo Soomaaliya ay ku kala firdhadeen Daafaha Caalamka, dadkii Soomaliyeed ee Nolol raadiska meelihii ay Nolol ahaan miciinka bideen waxaa ka mid ahaa dalka koonfur Africa.
Bulshada Soomaaliyeed oo lagu tilmaamo in ay yihiin dad hal abuur leh, waxey dalkaasi ka bilaabeen dhaqdhaqaaqyo ganacsi oo firfircoon , Durbadiiba Dulmi-diidkii koonfur Afrikaanka ee Shaley Hiilka u baahnaa wuxuu Dulmi isir naceyb ah ku bilaabey Dadkii Afrikaanka ahaa ee Maganta soo bidey, oo Soomaalidu ugu horeyso, waxaana dalkaasi muddo dhowr sano ah si Arxan-la`aan ah loogu Xasuuqay Muwaadiniin Soomaaliyeed, oo waxey galabsadeen aysan jirin,tan kalese Quluubta Dadka Soomaaliyeed ma ka tirmi doontaa Dhacdadii Wiikii Soomaaliyeed Ee isagoo la qaawiyey dhagaxa lagu diley , falkaasina laga daawadey Caalamka oo Dhan.
Hadaba arinka isweydiinta mudani wuxuu yahay, Sabata Dawladda koonfur Afrika ay Tallaabo Muuqata uga Qaadi la`dahay Dhibaateynta joogtada ee Muwaadiniinta dalkaasi ku hayaan dadka aan dalkaasi u Dhalan oo ay Soomaalidu ka midka tahey, marka laga reebo hadallo Afka baarkii ah oo mararka qaar jeediyaan Madaxda dalkaas,mar haddii Dhibaatada lagu hayo Muwaadiniinteenna dalkaasi jooga aysan dhamaad lahey sow Arintu uma muuqato. Koonfur Afrikaay Sidaan kuugu lisey iiguma Hanbeyn.
W/D: Abuukar Xaaji Goobdoon
Xigasho: Wakaaladda Wararka Qaranka Soomaaliyeed (SONNA)
