Kordhinta muddada xilhaynta Golaha Shacabka iyo
Dejintii Dastuurka 1990
Dhamaadkii sideetaankii waxaa aad usoo kordhay guuxa dadweynaha oo ay ku diidan xukunkii militeriga iyo nidaamkii halka xisbi keliya iyo mabaadii’dii hantiwadaagga cilmiga ku dhisan oo isku dhex milmay iyo qabiileysigii in muddo ahba si maldahan loo adeegsanaayey oo si daran usoo ifbaxay. Waxaa intaa dheer in Diseemabr 1989 oo muddadii shanta sano ee xilhayntii Golaha Shacabka oo dhamaatay. Ayadoo la qaderinay daruufaha gaar ah ee xilligaa jiray iyo waxkabedelka Dastuurka lagu guda jiray awgeed, waxaa la go’aamiyey in Golaha Shacabka uu xilka sii hayo si uu u soo diyaariyo Dastuur cusub oo nidaamka Jumhuuriyadda loo celinaayo nidaam-dawladeedka rayadka ah ee axsaabta badan, laguna beddelo Dastuurkii 1979 oo ku dhisnaa xukunka hal xisbi keliya iyo mabda’ hantiwadaagga guddoonka dhexe. Waxaana Guddoomiyaha Golaha Shacabka loo doortay M.ne S/Gaas Xusseen Kulmiye Afrax oo xilka hayey 1989-1991.
Waxaa la dhisay Guddiga Diyaarinta Dastuurka, oo Golaha Shacabka horkeenay qabyoqoraal Dastuureed oo muddo dheer si tifaftiran uga dooday, doodahaas oo dadweynuhu si toos ah Radiyo Muqdisho loogu tebinayey. Golaha wuxuu Dastuurkaasi u ansixiyey qodobqodob ka dibna wuxuu cutubyadiisa oo iskuduuban u ansixiyey 14-kii Oktoobar 1990 laguna soo saaray Faafinta Rasmiga ah Lr. 1R.10, ayadoo afti qaadista dadweynaha dib loo dhigay goortii duruufuhu saamaxaan. Haseyeeshee dastuurkani ma dhaqangelin ayadoo kacdoonka shacbigu soo kordhayey awgeed iyo ayadoo bishii Jannaayo 1991 nidaamkii dawladeed ee Jumhuuriyadda Demoqraaddiga Soomaaliya ku dhisneyd oo burburay awgeed.
BURBURKII NIDAAMKA DAWLADDA SOOMAALIYA KA JIRTAY
(1991-2000)
Awaa’ilka sanadka 1991 gadoodkii shacbigu wuxuu isu beddelay kacdoon sababay bubur ku dhacay nidaam-dawladeedka Soomaaliya ka jirey, waxaana dalka ka bilowday dagallo sokeeye. Jabhadihii qabaa’ilka ee hubaysnaa iyo duubabka qabaa’ilka oo ay wehliyaan siyaasiyiintii waaweynayd ee dalka u haray, waxay abaabuleen kulamo sulux ah oo lagu raadinayey dib-usoo-celin nidaam-dawladeedkii dalka. Waxay Bishii Maarso 1991 Magaalada Djabouti ku doorteen in M.ne Cali Mahdi Maxamed uu si ku-meel-gaar ah u qabto jagada Madaxweynaha Jumhuuriyadda Soomaaliya. Haseyeeshee isku dayid kulamo badan oo dalka gudihisa iyo dibadiisaba lagu qabtay, oo loola gol lahaa nabadaynta iyo dib-u-heshiinta qabaa’ilka iyo dib usoo noolaynta nidaam-dawladeedka si wax-ku-ool ah uma hirgeli maadaama muddadaas aan la dhisin Gole Baarlamaan oo shacbiga lagu mattalo, kazoo ah Golaha saldhigga u ah oo aan marna looga maarmin dhisidda hay’adaha kale iyo kaabayaasha Dawladda iyo damaanaqaadka jiritaanka dawladnimda.
Saa daraadeed, muddadii u dhexeysay Luuliyo 1992 ilaa Agoosto 2000 Qarumaha Midobay waxay caddeysay una aqoonsatay in Soomaaliya ku sifowday “Dal nidaam-dawladeedkiisu dhicisoobay” ama loo yaqaan “failed state”.
20-kii Agoosto sanadka 2000 waxaa lagu guuleystay in la dhiso Dawlad ku meelgaar ah oo caalamku u aqoonsaday in ay dalka ka gudbiso marxaladda kalaguurka, waxaana loogu magacdaray Transitional National Government (TNG). Kulamo dib-u-heshiisiin muddo dheer socday laguna qabtay Magaalada Carta, dalka Jumhuuriyadda Djibouti waxaa lagu soo dhisay Golaha Shacbiga Dawladda KMG, oo ka kooban 245 xubin ay soo xuleen odayaal dhaqameedka, muddada xilhayntiisuna tahay afar (4) sano. Waxaa ilsa markiiba Guddoonka Golaha Shacabka loo doortay M.ne Cabdlla Deerow Isaaq. Waxaa isla kulankaas Magaalada Carta lagu doortay Madaxweynaha Dawladda ku-meelgaarka ahay.
Doorashadii Madaxweynha Dawladda ku-meel-gaarka ee 26-kii Agoosto 2000 –Transitional National Government (TNG)
26kii Agoosto 2000 waxaa dalka Djibouti lagu qabtay doorashada Madaxweynaha dawladda KMG ee Soomaaliya. Waxaa dooranaayey: Baarlamaanka ku-meel-gaarka. Waxaa goobjoog ahaa oo codeynaey 235 xildhibaan. Waxaana ku tartamayey 16 musharrax. Natiijada doorashada oo kooban waa sida soo socota:
|
Wareeg |
Codadka aamusay ama xumaaday: |
Cododka ansaxay: |
Wadarta Cododka |
|
Wareega Koowaad |
3 |
235 |
238 |
|
Wareega Labaad |
2 |
236 |
238 |
|
Wareega Saddaxaad |
1 |
237 |
238 |
|
Magaca Musharraxa |
Wareegga 1-aad |
Wareegga 2-aad |
Wareegga 3-aad |
|
Cabdulqassim Salaad Xassan |
78 (33.19%) |
124 (52.54%) |
145 (61.18%) |
|
Cabdullaahi Axmad Cadow |
83 (35.32%) |
110 (46.61%) |
92 (38.82%) |
|
Cali Khaliif Galaydh |
35 (14.89%) |
2 (0.85%) |
– |
|
Cali Mahdi Maxamed |
12 (5.11%) |
– |
– |
|
Iyo 12 musharrax kale |
27 (11.49%) |
– |
– |
-Fiiro gaar ah: inkastoo M.ne Cali Mahdi uu sharciyan xaq u lahaa inuu u gudbo wareegga 2-aad, hadana isagaa iskiisa tartanka uga tanaasulay. Saa daraadeed waxaa wareegga labaad u gudbay sadaxda musharrax ugu cod saraysay, wareegga 3-aad ee lagu kala baxayeyna waxaa ku tartamay M.ne Cadulqaasim Salaad iyo Cabdullahi Axmad Caddow. Waxaa ku guuleystay M.ne Cabdulqaasim Salaad Xassan.
La Soco Qeybta 11aad Insha Allah
